Główne ośrodki religijne Polski były również głównymi ośrodkami religijnego rzemiosła w kraju. Kraków z rangą miasta koronacyjnego i największego miasta południowej Polski szczycił się również największą liczbą złotników. Dokument wydany w 1478 r. przez Jana Rzeszowskiego, biskupa krakowskiego, Jakuba Dembińskiego, kasztelana i starostę krakowskiego, Zejfretha, burmistrza Krakowa, Karniowskiego i Jana Theschnara, ławników miejskich, Janowi  Glogerowi, synowi Mikołaja Glogera, złotnika krakowskiego, uznaje tegoż jako człowieka o dobrej sławie i godnego przyjęcia do cechu złotników. Dokument potwierdza fakt, że kościół wywarł głęboki wpływ na rozwój tego rzemiosła w kraju.

Relikwiarz krzyżowy Andrzeja Noska herbu Rawicz, opata tynieckiego, warsztat krakowski, ok. 1480, Skarbiec katedralny w Tarnowie.

Fragment złotego relikwiarza na głowę świętego Stanisława ze sprzedażą wsi, autorstwa Marcina Marcińca, 1504, Muzeum Katedralne na Wawelu w Krakowie.

Srebrny pastorał biskupa Andrzeja Krzyckiego, warsztat krakowski, 1527-1535, Katedra płocka.

Portret prymasa Bernarda Maciejowskiego (1548-1608), warsztat krakowski, ok. 1606, Klasztor Franciszkanów w Krakowie. Prymas został ukazany ze srebnym krzyżem legata w dłoni na tle srebrnego zestawu ołtarzowego, który zamówił osobiście we Włoszech przed 1601 r. oraz XV-wieczną wysadzaną klejnotami mitrą kardynała Fryderyka Jagiellończyka.

Relikwiarz św. Stanisława ufundowany przez biskupa Marcina Szyszkowskiego, warsztat polski, ok. 1616-1621, Bazylika św. Franciszka w Asyżu.

Srebrny krzyż ołtarzowy ofiarowany przez prymasa Wacława Leszczyńskiego do katedry gnieźnieńskiej, warsztat polski, I ćw. XVII w., Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie.

Złoty kielich ufundowany przez Annę Alojzę Chodkiewiczową, warsztat polski, ok. 1633, Skarbiec Archikatedry Lubelskiej.

Fragment monstrancji zdobionej klejnotami z pochodzącymi darowizn, warsztat lubelski, ok. 1650, Klasztor Dominikanów w Lublinie.

Fragment monstrancji zdobionej emalią, warsztat polski, lata 70. XVII w., Skarbiec klasztoru na Jasnej Górze.

Monstrancja ze św. Benedyktem i św. Scholastyką z opactwa tynieckiego, warsztat małopolski, 1679, Skarbiec katedralny w Tarnowie.

Cyborium zdobione masą perłową ufundowane przez gwardiana Stefana Opatkowskiego, warsztat krakowski, 1700, Klasztor Franciszkanów w Krakowie.

Inwazja Rzeczpospolitej przez sąsiednie kraje w 1655 r. zakończyła prawie stuletni okres dobrobytu od czasu ustanowienia szlacheckiej republiki w 1569 r. Owa wojna, jedna z najgorszych w historii kraju, znana jako Potop (1655-1660), spowodowało utratę około 25% populacji w czterech głównych prowincjach, zniszczenie 188 miast i miasteczek, 81 zamków i 136 kościołów. Miało to głęboki wpływ na wszystkie aspekty życia i przyszłe pokolenia, a także na kulturę kraju. Inwazja i okupacja przez luteranów z północy i zachodu (Szwecja i Brandenburgia), kalwinów z południa (Siedmiogród) i prawosławnych ze wschodu i południa (Rosja, Wołoszczyzna i Mołdawia) również znacząco wzmocniły katolików w uprzednio wieloreligijnym narodzie. Najeźdźcy byli znani z rabowania nawet marmurowych podłóg i szat liturgicznych. W 1658 r. Szwedzkie wojska komendanta Pleitnera zamordowały w kościele w Skrwilnie miejscowego wikariusza, ks. Waleriana Cząpskiego za odmowę wyjawienia, gdzie ukrył "skarb kościoła".

W tych okolicznościach, w latach 1655-1660, Zofia Magdalena Loka herbu Rogala, właścicielka majątku Okalewo i wdowa po Stanisławie Piwo herbu Prawdzic, podczaszego płockiego, ukryła w ruinach XI wiecznej osady w Skrwilnie, swoje najcenniejsze majętności. Odkryty w 1961 r. w płytkim, ok. 50-cm wykopie, skarb zawiera złote przedmioty ważące więcej niż 2 kg, i srebrne przedmioty ważące około 5 kg. Składają się nań wyrafinowane dzieła sztuki, w tym złota biżuteria z pierwszej połowy XVII-go wieku, jak zawieszenie z figurą Fortuny wysadzane kamieniami szlachetnymi i pokryte niebieską, białą i zieloną emalią, 6 łańcuchów w tym łańcuch wysadzany kamieniami szlachetnymi składające się z okrągłych otwartych ogniw i ośmiu rozet wysadzanych rubinami i turkusami, 4 bransoletki, z czego dwie z klamrami wyłożonymi zieloną, niebieską lub białą emalią, trzecia zaś pokryta czarną emalią z literami IHS grawerowanymi pośród motywu liści akantu, 16 żupanowych guzów Stanisława Piwo, 5 złotych wysadzanych rubinami, 5 z kryształami górskimi i 6 wykonanych ze złoconego srebra. Był tam również srebrny pas z imitacją inkrustacji, srebrny łańcuch filigranowy, fragment filigranowego złotego łańcuszka z emaliowanymi elementami, 4 pierścienie i 51 pereł.

Srebrna zastawa stołowa stanowi drugą część skarbu. Obejmuje srebrne lawabo z herbem Rogala wykonane przez Balthasara Grill w Augsburgu na zlecenie Jana Loki, starosty borzechowskiego, ojca Zofii, nożyczki do przycinania knotów świecznikowych z herbem Prawdzic, dwa srebrne świeczniki wykonane w Toruniu i Brodnicy, 12 srebrnych łyżeczek autorstwa Hansa Nickela, Williama de Lassensy, Reinholda Sagera i Hansa Marteliusa, najwybitniejszych złotników toruńskich, oraz kufel.
​​
Stanisław Piwo zmarł 17 stycznia 1649 r. w wieku 53 lat, a więc przed inwazją, i został pochowany w kościele benedyktynów w Sierpcu, gdzie jego żona ufundowała mu pomnik nagrobny z marmuru i alabastru przedstawiający Stanisława klęczącego przed Chrystusem ukrzyżowanym. Grobowiec został najprawdopodobniej zniszczony w 1655 r., kiedy to szwedzkie wojska splądrowały klasztor benedyktyński lub w 1794 r. podczas pożaru kościoła. Zofia była o 10 lat młodsza od swojego męża i byli małżeństwem przez 26 lat. Zofia i Stanisław byli dobroczyńcami wielu kościołów lokalnych - w 1644 r. Stanisław podarował kościołowi w Sierpcu złoty ornat, a jego żona w 1649 r. ofiarowała srebrną plakietę. W roku 1650, czyli rok po śmierci męża, ofiarowała zasłonę obszytą złotą nicią na obraz Matki Bożej Sierpeckiej. Przez kilka kolejnych lat mieszkała w dużym drewnianym dworze w Okalewie i podczas Potopu prawdopodobnie wyjechała do Gostynina. Nic nie wiadomo o jej późniejszych latach.

Złoty łańcuch kameryzowany Zofii Magdaleny Loki, warsztat niemiecki lub polski, ok. 1600, Muzeum Okręgowe w Toruniu.

Zawieszenie z figurą Fortuny Zofii Magdaleny Loki, warsztat siedmiogrodzki lub polski, przełom XVI i XVII wieku, Muzeum Okręgowe w Toruniu.

Bransoleta ze stylizowanym kartuszem Zofii Magdaleny Loki, warsztat polski, pierwsza ćwierć XVII wieku, Muzeum Okręgowe w Toruniu.

Srebrny zestaw do mycia rąk Jana Loki, starosty borzechowskiego, Balthasar Grill, 1615-1617, Muzeum Okręgowe w Toruniu.

​Zobacz więcej zdjęć Rzeczypospolitej Obojga Narodów na Pinterest - Artinpl i Artinplhub